Châu Âu: Linh hoạt các chương trình tiết giảm phụ tải

Tại Việt Nam, các chương trình điều chỉnh phụ tải (DR) còn khá mới lạ với khách hàng sử dụng điện. Tuy nhiên, tại nhiều quốc gia trên thế giới, các chương trình DR đã được phát triển từ lâu, với nhiều hình thức triển khai linh hoạt, hiệu quả.

Tây Ban Nha: Khách hàng muốn “được” cắt điện phải tham gia... đấu thầu

Trọng tâm của chương trình điều chỉnh phụ tải ở Tây Ban Nha hướng đến các khách hàng sử dụng điện thuộc phụ tải công nghiệp, có lượng điện tiêu thụ lớn như: Doanh nghiệp thép, bê-tông, DN thủy tinh, các nhà máy giấy… 

Để thu hút sự tham gia của các khách hàng lớn, cơ quan chức năng Tây Ban Nha đã đưa ra chế tài hấp dẫn và tổ chức mời thầu DR. Năm 2015, Chính phủ Tây Ban Nha đã hỗ trợ 350 triệu euro thanh toán cho các khách hàng thực hiện đấu thầu thành công. Năm 2019, tổng số tiền do chương trình DR mang lại cho các khách hàng sử dụng điện ở Tây Ban Nha là 319 triệu euro. 

Việc thực hiện đấu thầu do Tập đoàn Điện lực Red Eléctrica De Espana đảm nhiệm chính, dưới sự giám sát của Ủy ban Thị trường và Cạnh tranh Quốc gia Tây Ban Nha. Có 2 gói thầu tiết giảm công suất trong giờ cao điểm được đưa ra: Gói giảm 5 MW và gói giảm 90 MW. Việc đưa ra 2 mức tiết giảm công suất này giúp Tây Ban Nha thu hút được nhiều loại khách hàng tiêu thụ điện đăng ký tham dự đấu thầu, từ đó, tăng hiệu quả chương trình. Những khách hàng đáp ứng các mức công suất tiết giảm theo yêu cầu, có “chào giá” hấp dẫn sẽ được lựa chọn tham gia chương trình tiết giảm điện theo hợp đồng với công ty điện lực. Sau khi hoàn thành việc cắt giảm tiêu thụ điện theo yêu cầu của hợp đồng thầu, khách hàng sẽ nhận được số tiền hỗ trợ nhất định. Đơn cử như, Doanh nghiệp sản xuất nhôm Alcoa đã nhận được 21 triệu euro cho việc thầu tiết giảm 400 MW năm 2019.

Hợp đồng thực hiện tiết giảm công suất giữa các cơ quan chức năng và khách hàng sử dụng điện cũng có quy định hết sức chặt chẽ về trách nhiệm và quyền lợi của khách hàng. Nếu khách hàng không thể giảm phụ tải theo yêu cầu đã ký kết, trong lần đầu vi phạm, khách hàng sẽ bị phạt 120% giá trị hợp đồng; và nếu vi phạm lần thứ 2, khách hàng sẽ vĩnh viễn không được tham gia đấu thầu DR.

Thực tế, không chỉ nhờ cơ chế đấu thầu và lợi ích tài chính hấp dẫn, bí quyết giúp Tây Ban Nha thu hút được đông đảo khách hàng tham gia Chương trình DR là nhờ làm rất tốt việc quảng bá tới khách hàng về ý nghĩa tiết giảm phụ tải. Trong các tài liệu tuyên truyền, Tập đoàn Red Eléctrica đều nhấn mạnh, Chương trình DR được thực hiện với mục tiêu đảm bảo an toàn cho hệ thống điện khi xảy ra tình trạng phụ tải tăng cao bất thường trong giờ cao điểm, hoặc khi “cung” không thể đáp ứng nhu cầu phụ tải điện tăng cao do tác động từ thời tiết… Trong những tình huống như vậy, Chương trình DR là một công cụ hữu hiệu cho phép vận hành linh hoạt hệ thống điện, với sự tham gia từ phía khách hàng. Ngoài ra, việc tiết giảm phụ tải còn được cơ quan chức năng của Tây Ban Nha thực hiện vì lý do kinh tế. Nếu chi phí thực hiện DR ít hơn so với việc nâng cấp, đầu tư hệ thống điện, việc triển khai Chương trình DR sẽ góp phần kiểm soát giá thành sản xuất điện, không tăng giá bán điện. Đây cũng là lợi ích thiết thực mà khách hàng sử dụng điện nhận được từ Chương trình DR.

Vương quốc Anh: Dấu ấn từ chương trình “Economy 7”

Bên cạnh những hợp đồng cắt giảm phụ tải đối với các khách hàng lớn trong các lĩnh vực sản xuất, thương mại- dịch vụ…, tại Vương quốc Anh, các cơ quan chức năng còn huy động được sự tham gia, ủng hộ điều chỉnh phụ tải điện của đông đảo người dân khách hàng sử dụng điện sinh hoạt nhờ chương trình “Economy 7”. Theo đó, khi tham gia chương trình, hàng ngày, khách hàng sẽ có thời gian 7 giờ vào ban đêm được sử dụng điện với giá thấp 20-50% so với giá điện ban ngày, giúp tiết kiệm chi phí.  Mỗi công ty điện lực ở mỗi khu vực sẽ đưa ra mức giá thấp khác nhau cũng như các khung “giờ vàng” khác nhau cho khách hàng. Thông thường, sẽ từ 12:00 đêm hôm trước tới 7:00 sáng hôm sau, hoặc từ 1:00 sáng đến 8:00 sáng. Đây đều là các khung giờ thấp tải trên hệ thống điện, việc triển khai Chương trình DR giúp hệ thống điện tại Vương quốc Anh được san tải một cách hợp lý, hiệu quả.

Để các công ty điện lực tại Vương quốc Anh có thể triển khai thành công Chương trình Economy 7, điều kiện tiên quyết chính là hạ tầng công nghệ đo đếm chỉ số điện hiện đại. Mỗi hộ dân khi tham gia “Economy 7” sẽ mua, hoặc được cung cấp một công tơ điện thông minh, có khả năng đo và tính biểu giá điện trong 2 khoảng thời gian khác nhau: Biểu giá điện theo thời gian thực hiện “Economy 7”, và biểu giá điện thông thường, áp dụng cho thời gian còn lại trong ngày. Đồng bộ cùng công tơ đo đếm thông minh là thiết bị màn hình hiển thị tình hình tiêu thụ năng lượng được lắp đặt trong nhà, người dân có thể trực tiếp theo dõi sản lượng điện tiêu thụ trong gia đình mình, cũng như tính toán, bố trí sử dụng điện hợp lý, tiết kiệm.

Các công ty điện lực đã hướng dẫn cụ thể cho người dân cách sử dụng “7 giờ vàng” một cách hiệu quả nhất. Trên các phương tiện thông tin đại chúng của Vương Quốc Anh, có rất nhiều thông tin chỉ dẫn, khuyến khích các hộ gia đình tham gia “Economy 7” hẹn giờ cài đặt để vận hành thiết bị điện gia dụng công suất lớn vào ban đêm, như: Máy giặt, máy rửa bát, sạc máy sưởi lưu trữ điện, sạc xe điện….

Sau thành công của Chương trình “Economy 7”, tại Vương quốc Anh, các công ty điện lực còn tung ra Chương trình “Economy 10” – với 10 giờ khách hàng được tiêu thụ điện giá rẻ. Khác với Economy 7 chỉ giới hạn thời gian vào ban đêm, Econocmic 10 linh hoạt phân bổ thời gian “10 giờ vàng” vào thời điểm thấp tải cả ban ngày và ban đêm. Tùy thói quen sinh hoạt và tùy vào công năng các thiết bị điện gia đình sở hữu, người dân có thể linh hoạt lựa chọn tham gia các chương trình DR phù hợp.